Szanowni mieszkańcy
Od 1 października 2025 roku zacznie obowiązywać w Polsce system kaucyjny. W praktyce oznacza to, że w sklepach zaczną pojawiać się napoje w opakowaniach objętych systemem, a więc takie, na których znajdzie się wyraźny znak kaucji z jej kwotą.
Zasady działania systemu:
- Przy zakupie napoju w opakowaniu z logotypem od klienta pobierana będzie kaucja.
WAŻNE: kaucja zostanie doliczona do ceny napojów dopiero przy kasie.
- Wszystkie jednostki handlowe, niezależnie od ich powierzchni, jeżeli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem, będą pobierały kaucję.
WAŻNE: nie ma tu znaczenia profil działalności danego sklepu tylko oferowane produkty.
- Opakowania objęte systemem będą odpowiednio oznakowane, logotypem systemu kaucyjnego.
WAŻNE: nie będzie możliwości odebrania kaucji za opakowania bez logotypu.
- Kaucję będzie można odebrać przy zwrocie opakowania.
WAŻNE: przy zwrocie opakowań, w celu odzyskania kaucji, nie będzie wymagane okazanie paragonu.
- Opakowanie można będzie zwracać w dowolnym punkcie zbiórki - Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony jest na sklepy powyżej 200 m², a małe sklepy poniżej 200 m² mogą dobrowolnie przystępować do systemu.
WAŻNE: opakowań nie należy zgniatać przed oddaniem do punktu zbiórki.
- Wprowadzono wymóg utworzenia co najmniej jednego stacjonarnego punktu odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym w każdej gminie.
WAŻNE: możliwe będzie tworzenie punktów zbierania pustych opakowań poza jednostkami handlowymi.
Warto zapamiętać
- Jakie rodzaje opakowań będą objęte systemem kaucyjnym?
Systemem kaucyjnym objęte będą opakowania jednorazowego użytku na napoje z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, puszki metalowe o pojemności do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.
- Kto poniesie koszty wdrożenia i utrzymania systemu kaucyjnego?
Koszty wdrożenia i utrzymania systemu kaucyjnego w Polsce pokryją przedsiębiorcy, którzy wprowadzają na rynek napoje w opakowaniach objętych systemem (np. wytwórcy wprowadzający produkty, importerzy). Konsumenci nie poniosą dodatkowych wydatków, ponieważ kaucja jest im zwracana po oddaniu opakowania. Nieodebrane kaucje będą finansować system, wspierając jego obsługę i utrzymanie.
- Dlaczego systemem kaucyjnym objęte zostały opakowania z plastiku, metalu i szkła?
Dotychczasowe badania wskazują, że odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych, puszki metalowe i butelki szklane stanowią jeden z najczęściej zanieczyszczających środowisko rodzajów odpadów.
- Kto pobierze kaucję?
Kaucja pobierana będzie w momencie zakupu napojów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym. Za pobranie kaucji będą odpowiedzialne wszystkie punkty handlowe i sprzedające takie produkty.
- Skąd wiadomo, że za dane opakowanie pobrano właściwą kaucję?
Na opakowaniach objętych systemem muszą się znaleźć oznakowania określające przynależność do systemu i wysokość kaucji.
- Gdzie odzyskać kaucję?
Konsumenci odzyskają wpłaconą kaucję przy zwrocie opakowania do punku zbiórki. Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony jest na sklepy powyżej 200 m², a małe sklepy poniżej 200 m² mogą dobrowolnie przystępować do systemu i organizować punkty zbiórki. Do systemu mogą przystępować także inni zbierający.
- Czy paragon będzie potrzebny by odzyskać kaucję?
Nie, system kaucyjny będzie bezparagonowy, co oznacza, że konsument będzie mógł zwrócić opakowanie w dowolnym punkcie zbiórki bez okazania dowodu zakupu. Punkt zbiórki dokona zwrotu kaucji weryfikując wyłącznie, czy opakowanie objęte jest systemem kaucyjnym.
- Co stanie się z nieodebraną kaucją?
Nieodebrana przez konsumentów kaucja trafi do operatora systemu i będzie przeznaczona na finansowanie systemu.
- Gdzie zwrócić opakowanie?
Opakowanie będzie można oddać w dowolnym punkcie zbiórki. Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony będzie na sklepy powyżej 200 m2 (małe sklepy poniżej 200 m2 mogą dobrowolnie przystępować do systemu). Zbieranie opakowań będzie mogło odbywać się ręcznie, np. przez pracowników sklepu lub w sposób zautomatyzowany w specjalnych urządzeniach (w tzw. butelkomatach).
- Czy należy zgnieść butelkę przed zwrotem?
Nie, zwracane w punkcie zbiórki opakowanie powinno być puste i bez oznak uszkodzenia.
- Czy można w ramach systemu zwrócić opakowanie zakupione przed jego uruchomieniem?
Nie, opakowanie zakupione przed uruchomieniem systemu kaucyjnego nie będzie przyjmowane w punktach zbiórki. Odzyskać kaucję można będzie jedynie za opakowania zawierające oznakowanie przynależności do systemu kaucyjnego.
- Co zrobić z opakowaniem, które nie jest objęte systemem?
Opakowania po napojach nieobjętych systemem kaucyjnym wciąż będzie można wyrzucić do odpowiedniego pojemnika na odpady.
- Czy dopuszczalne jest aby przy zwrocie opakowania użytkownik końcowy otrzymał kupon/bon upoważniający do odbioru kaucji w kasach sklepowych lub innych wyznaczonych punktach? Jaki powinien być racjonalny okres na fiskalizację takiego kuponu/ bonu?
Zgodnie z art. 8 ust. 7a ustawy przez nieodebraną kaucję rozumie się różnicę między kaucją pobraną a kaucją zwróconą, obliczoną na ostatni dzień danego roku kalendarzowego.
W sytuacji, w której klientowi zapewniony jest zwrot kaucji zarówno bezpośrednio przy zwrocie opakowania albo w innym momencie (np. przez wydrukowanie bonu) to takie rozwiązanie nie jest sprzeczne z ustawą.
Ustawa nie odnosi się wprost do instytucji bonów i nie określa minimalnego ani maksymalnego terminu ważności. W związku ze skierowaniem powyższego zapytania przez operatorów, MKiŚ wskazuje, że w ocenie ministerstwa bon powinien być ważny co najmniej miesiąc. Taki termin znajduje uzasadnienie w przepisach dot. rozliczeń pomiędzy jednostką handlową a podmiotem reprezentującym (art. 40i ust. 3).
System Kaucyjny w Polsce
Podstawą do wprowadzenia w Polsce systemu kaucyjnego była dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP).
Nałożyła ona na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia selektywnej zbiórki do celów recyklingu. Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu napoje w opakowaniach będą obowiązani osiągnąć określone poziomy selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu (77% od 2025 r. i 90% od 2029 r.).
Dodatkowo, dla butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będą obowiązani do zapewnienia, aby opakowania te, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami, zawierały udział wagowy wynoszący co najmniej: od 2025 r. – 25% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu i od 2030 r. – 30% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.
Zgodnie z zasadą rozszerzonej odpowiedzialności producenta, wprowadzający napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą finansowali system kaucyjny. Wprowadzający, będą ponosili koszty związane m.in. ze zbiórką, odbieraniem i transportem opakowań i odpadów czy prowadzeniem ewidencji i rozliczaniem kaucji. System będzie dodatkowo finansowany z niezwróconej kaucji oraz ze sprzedaży materiałów pochodzących z recyklingu. Ustawa dopuszcza funkcjonowanie na rynku kilku operatorów systemu kaucyjnego
Jakie korzyści da wprowadzenie systemu?
- zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska przez odpady opakowaniowe,
- zwiększenie poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych,
- zwiększenie poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych,
- stworzenie pozytywnych nawyków dot. segregowania odpadów.
Więcej informacji znajdą Państwo ma stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska
https://www.gov.pl/web/klimat/system-kaucyjny
